Hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (Recirculating Aquaculture Systems _ RAS) kết hợp công nghệ xử lý bổ sung ngoài được sử dụng trong hệ thống nuôi trồng thủy sản tái chế nước cục bộ (PRAS), cho phép tái sử dụng 1 số lượng nước đáng kể. Hệ thống RAS này đạt mức độ kiểm soát tốt hơn bất kỳ ứng dụng công nghệ nào khác trong nuôi trồng thủy sản, mang lại hiệu quả sản xuất cao và lợi ích kinh tế đáng kể.

Công nghệ đã được công nhận trên thế giới

Công nghệ RAS đã được các tổ chức uy tín thế giới là FAO và Eurofish khuyến nghị như một phương pháp nuôi trồng thủy sản bền vững. Tại nhiều nước phát triển kỹ thuật chăn nuôi hiện đại như Israel, châu Âu, Trung Quốc, RAS được ứng dụng ngày càng nhiều. Theo thông tin cung cấp tại Techmart Công nghệ thiết bị sau thu hoạch 2021 (CESTI tổ chức), hiện các hệ thống ứng dụng RAS cung cấp khoảng 12% tổng sản lượng thủy sản nuôi trồng ở châu Âu và 6% tại Trung Quốc. Dự báo từ nay đến năm 2030 sẽ là giai đoạn tăng trưởng mạnh ứng dụng RAS trên phạm vi toàn cầu, ước tính đạt khoảng 40% sản lượng nuôi trồng thủy sản.

Hệ thống RAS thường được sử dụng khi: nguồn nước mới cần để cung cấp cho ao bị hạn chế hoặc giá thành cao, nguy cơ nguồn nước đi vào gây ô nhiễm hoặc nhiễm bệnh cao, công suất xử lý nước thải bị giới hạn, hoặc khi nhà quản lý muốn kiểm soát chặt chẽ về chất lượng nước và nhiệt độ trong hệ thống nuôi cá. Những hệ thống như vậy thường có đặc điểm làm tăng độ phức tạp về kĩ thuật, tăng chi phí đầu tư và trong 1 số trường hợp, tăng cả chi phí vận hành. Tuy nhiên, hệ thống RAS cho phép điều kiện nuôi cấy được tối ưu hóa quanh năm và hoàn toàn độc lập với các biến động về chất lượng nguồn nước và nhiệt độ môi trường xung quanh, vì vậy, tốc độ tăng trưởng cá có thể gia tăng giúp nuôi nhiều cá hơn hoặc đạt kích thước lớn hơn trong cùng 1 khoảng thời gian. Nếu hệ thống được thiết kế tốt, những lợi ích thu được từ sản phẩm sẽ lớn hơn phần chi phí tăng thêm dẫn đến việc hạ thấp được chi phí sản xuất cuối cùng.

Tuy vậy, nhược điểm chính của RAS là chi phí đầu tư cao khiến nó chưa được phổ biến rộng rãi trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tại Việt Nam, RAS mới xuất hiện lác đác, chủ yếu ở các cơ sở nuôi tôm công nghệ cao có vốn đầu tư lớn tại các tỉnh miền Nam và Nam Trung Bộ. Thời gian gần đây, một số đơn vị nghiên cứu và công nghệ kỹ thuật cao trong nước đã đầu tư nghiên cứu sản xuất một số thiết bị trong nước giúp giảm giá thành công nghệ xuống đáng kể. Từ đó mở ra cơ hội cho phép ứng dụng toàn phần hoặc một phần công nghệ sạch này rộng rãi hơn trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm siêu thâm canh. 

Cơ sở chăn nuôi thủy sản ứng dụng công nghệ RAS. Ảnh: Cenintec. (Nguồn: scp.gov.vn)

Giải pháp trọn gói đem lại hiệu quả kinh tế và môi trường bền vững

Theo PGS. TS. Phạm Ngọc Tuấn, ĐH Bách Khoa Tp. Hồ Chí Minh - đơn vị phát triển công nghệ LeanRAS, giải pháp nuôi tôm siêu thâm canh dựa trên nền tảng công nghệ RAS, thì đây là giải pháp trọn gói, khắc phục được các nhược điểm cơ bản của phương pháp nuôi truyền thống: canh tác siêu thâm canh với hiệu quả cao, chi phí thuốc và vận hành hạn chế, kiểm soát môi trường nuôi hiệu quả và xả thải tối thiểu. 

Được biết, giải pháp lọc nước của LeanRAS bao gồm nhiều bước lọc cơ học, lọc sinh học, khử CO2, diệt khuẩn… Lợi ích hệ thống mang lại là khắc phục tình trạng chất thải rắn, như NH4 và Nitrite, làm suy giảm chỉ tiêu chất lượng nước, tạo cơ hội cho vi sinh vật bùng phát và gây nhiễm độc cho tôm. Đồng thời, với thiết kế tự làm sạch hiệu suất cao, hệ thống giảm lượng chất thải rắn lơ lửng, đảm bảo chất thải hữu cơ sau lọc thấp và ổn định dưới 50%. Hiệu quả tiết kiệm điện và nước (30%), giúp tăng diện tích mặt nước nuôi (10%).

Theo đó, nước sẽ liên tục nằm trong hệ thống tuần hoàn, đảm bảo loại bỏ được 50%-80% chất rắn lơ lửng (tùy vào mô hình nuôi tôm hoặc nuôi các loại cá khác), các hạt hữu cơ tồn tại trong hệ thống đảm bảo nồng độ thấp và ổn định, hiệu suất sinh học tối ưu. Hệ thống có thể ứng dụng cho nhiều mục đích, từ lọc nước đầu vào, lọc nước thải, lọc nước trong hệ thống tuần hoàn và tái sử dụng nước.

Hình ảnh minh họa

Về hiệu quả chăn nuôi, từ thực tế triển khai tại một số cơ sở nuôi tôm tại Bạc Liêu, Sóc Trăng và An Giang cho thấy tôm phát triển nhanh, thu hoạch đạt 8-10kg/m2 mặt nước nuôi (với sinh khối tối đa); hệ số sử dụng thức ăn FCR thấp. 

Tính toán sơ bộ cho thấy một hệ thống lọc có thể giúp tiết giảm chi phí sản xuất (điện, nước) được khoảng hơn 11,5 triệu đồng/tháng. Nếu tích hợp cả phần mềm quản lý, giám sát sẽ giảm thêm từ 5-7,5 triệu đồng chi phí tiền điện mỗi vụ. 

Xem thêm>>>